bomenportretten

Gewone plataan [Platanus × hispanica]

– vijver 11 in het provinciaal domein Het Leen –

Op een totaal onverwachte plaats, midden in Het Leen, staat een joekeltje in wording. Hij heeft een stamomtrek van 6,5 meter (gemeten op een hoogte van 20 centimeter). Vermoedelijk werd hij ooit meegemaaid met de vegetatie. Slapende knoppen vormden dan na verloop van tijd een nieuwe (meerstammige) boom.

Een anonieme planter heeft hem ooit neergepoot aan vijver 11 – wanneer en waarom precies op die locatie is niet bekend. Platanen verwacht je vooral in parken en op pleinen van steden. De standplaats van deze ‘bosplataan’ is dus op zijn minst merkwaardig.

Zijn leeftijd wordt op basis van de gemiddelde jaarlijkse aanwas (ongeveer 3 centimeter per jaar) geschat op 220 jaar. Daarmee is deze joekel niet alleen de meest corpulente boom van het domein, maar mogelijk ook de oudste.

Kenmerkend is het handvormig, vaak diep gelobd blad dat enigszins aan esdoorn doet denken.

Beuk [Fagus sylvatica]

– site Beukenhof in Eeklo –

Verwonderlijk genoeg zijn bomen in België met een stamomtrek van meer dan 6 meter vooral te vinden bij de beuken – en niet bij de eiken, die veel ouder kunnen worden. Beuken van meer dan 200 jaar oud zijn uitzonderlijk. Nooit wordt de beuk een oude reus zoals de eik.

In het Beukenhof heeft de dikste beuk een stamomtrek van 5,68 meter. Hij is op ruime afstand omheind met een kastanje-afsluiting om bodemverdichting door betreding te voorkomen.

Er bestaan heel wat cultuurvariëteiten die vermeerderd worden door enten. Het betreft dan selecties op basis van afwijkende kleur, blad- en groeivormen. In het arboretum van Het Leen kan je meerdere cultivars zien, onder andere  ‘Dawyck Purple’, ‘Laciniata’ en ‘Purpurea Tricolor’.

Mammoetboom [Sequoiadendron giganteum]

 – Weststraat in Waarschoot –

Mammoetbomen behoren tot de grootste bomen ter wereld. De wetenschappelijke benaming ‘Sequoiadendron giganteum’ wijst in die richting. In vergelijking met hun Californische soortgenoten, zijn de in het Meetjesland aangeplante exemplaren nog jong en klein.

De telg in de voortuin van de oude brouwerijwoning in de Weststraat heeft een stamomtrek van 4,74 meter. In de toekomst kan deze boom behoren tot de dikste en hoogste bomen in ons land. De op één na dikste boom van België is ook een mammoetboom en had in 2011 een stamomtrek van 9,15 meter. Hij groeit op een bebost plateau in het Luikse Esneux, dicht bij de Ourthe.

Typisch voor de soort is de anijsachtige harsgeur van het lichtjes gewreven schubvormig gebladerte, en de tot 50 centimeter dikke maar zachte schors die weerstand biedt bij bosbrand.

Gewone plataan [Platanus × hispanica]

 – Wippelgem bij Evergem –

De mooiste boom van Oost-Vlaanderen zou in Wippelgem staan. In 2018 werden 74 bomen in Vlaanderen genomineerd voor de wedstrijd ’Boom van het jaar’ van het Fonds Baillet  Latour.  Per provincie werd één opmerkelijke boom geselecteerd en dat was voor Oost-Vlaanderen in 2018 de plataan van Wippelgem. De boom is 177 jaar oud. Deze monumentale boom staat net achter het kasteel. Het is een prachtige boom die de brand van 1892 heeft overleefd. Het kasteel zelf ging volledig in de vlammen op en moest worden heropgebouwd.

Bijna alle platanen in onze contreien zijn het resultaat van een vermoedelijk toevallig ontstane kruising tussen de Westerse plataan (Platanus occidentalis) en de Oosterse plataan (Platanus orientalis). In tegenstelling tot beide ouders, die hier veel minder goed gedijen, is deze hybride volledig winterhard.

Haagbeuk [Carpinus betulus]

– domein Menas in Sint-Maria-Aalter –

Aan de rand van een groot grasveld staat een meerstammige boom die opvalt door de omvang van de kruin, de grillige vorm en de gespierde stammen. De haagbeuk is een veeleisende boomsoort die het op weinig plaatsen naar zijn zin heeft. De grond mag niet te nat of te droog zijn en is bij voorkeur voldoende voedselrijk. Zware leem- en kleigronden genieten de voorkeur.

Op de grens van Oost- en West-Vlaanderen ligt het 15 hectare grote domein Menas. Het werd destijds door de Broeders Van Liefde opgericht als opleidingscentrum voor novicen (kandidaat-broeders). Omgeven door bossen sluit het aan bij het landschapspark Bulskampveld in de Provincie West-Vlaanderen. In 2014 kreeg deze site een herbestemming als gastenverblijf. Vandaag is het vrij toegankelijk voor het publiek, een aanrader!

Haagbeuken en beukenhagen worden veel toegepast in tuinen, ze laten zich gemakkelijk scheren. In tegenstelling tot de beuk laat de haagbeuk zich ook gemakkelijk knotten, ongeacht de hoogte waarop dit gebeurt. Dit verklaart waarom deze haagbeuk meerstammig is. Hij werd ooit als boom éénmalig enkele decimeters boven de grond afgezaagd en is hersteld uit de aanwezige slapende knoppen.

Tamme kastanje [Castanea sativa]

– ingang Schouwbroekkasteel in Vinderhoute –

Niet toevallig staan er op het grondgebied van Vinderhoute meerdere monumentale bomen. Deze gemeente behoorde ten tijde van het graafschap Vlaanderen tot één van de oudste en meest aanzienlijke lenen. Een leen was doorgaans een stuk land dat door een leenheer werd geschonken aan een leenman. De heerlijkheid Vindreholt (holt betekent bos) staat ook vermeld op de kaart van Sanderus (1586-1664).

De drie tamme kastanjes aan de ingang van dit domein behoren tot de dikste van België. Eén ervan is de dikste kastanje van het land en heeft een stamomtrek van  9,33 meter gemeten op 1,50 meter hoogte. Hun leeftijd wordt geschat op ongeveer 450 tot 500 jaar.

Het domein van het Schouwbroekkasteel is niet toegankelijk voor het publiek. Je kan echter aan de toegangspoort drie majestueuze tamme kastanjes bewonderen. Vanaf daar heb je trouwens ook een mooi zicht op het kasteel dat in 1893 werd heropgebouwd in neogotische stijl.

Typisch voor oude kastanjebomen is de gedraaide (getorste) stam.

Monumentale beuk (Fagus sylvatica)

– ingang Beukenhof in Eeklo –

Aan de ingang van het parochiaal centrum Het Beukenhof, gelegen in de Zuidmoerstraat in Eeklo, staat een monumentale beuk met baobab-allures. De sneeuw op zijn kruin deert hem niet. De zon op zijn stam daarentegen schuwt hij als de pest.

Met zijn stamomtrek van 4,65 meter is hij niet de dikste beuk op deze site. Toch is hij een opvallende verschijning vlak naast het geklasseerde smeedijzeren hek, dat dateert uit de periode van de voormalige eigenaar notaris Bovyn. In 1939 schonk de familie Bovyn hun eigendom aan de parochiale kringwerking. Het huis werd gesloopt, maar enkele merkwaardige bomen van vóór deze periode, waaronder deze beuk, bleven gespaard. In 2008 werd het OCMW de nieuwe eigenaar.

Beuken hebben, in tegenstelling tot de andere leden van de familie van de napjesdragers, een zeer dunne schors. Dit maakt de beuken extra kwetsbaar voor beschadiging aan de stam. Sneller dan bij eiken kunnen schimmels via deze weg binnendringen en de boom te gronde richten. Vooral de tonder- en reuzenzwam zijn gevreesde parasieten.

Gewone plataan [Platanus × hispanica]

 – Beukenpark in Zomergem –

Deze reusachtige plataan, met een stamomtrek van 5,3 meter op 1,20 meter hoogte, staat in het Beukenpark in Zomergem, langs het Schipdonkkanaal. In de zomer kan deze indrukwekkende boom met zijn enorme kruin schaduw bieden aan tientallen wandelaars en fietsers tegelijk.

Hoe oud de plataan is kan niet worden achterhaald, maar hij werd in ieder geval aangeplant vóór de Eerste Wereldoorlog. Het -actuele- Beukenpark maakte toen deel uit van het domein van het Kasteel van Meirlare, in 1838 gebouwd door Jan-Baptist De Bare. Het kasteel werd in 1914 als uitkijkpost bezet door de Duitsers, en bij de bombardementen van 1918 volledig verwoest.

Het kasteel en de tuin raakten in de oorlog bekend als een notoire ontmoetingsplaats tussen plaatselijke dames van lichte zeden en Duitse bezetters. De overlevering wil dat zwempartijen in het Schipdonkkanaal (gegraven tussen 1846 en 1860) steevast eindigden met bandeloos gestoei in de tuin van het kasteel. Als deze plataan kon spreken zouden we ongetwijfeld met rode oren achterblijven…