Bosuitbreiding in het Meetjesland: gepland of geplant?
Vlaanderen is een bosarme regio: amper 10,8% van de oppervlakte is bos. Hiermee is Vlaanderen één van de bosarmste streken in Europa. In het Meetjesland is slechts 4,5% van de oppervlakte bos. Het is dan ook niet onlogisch dat de Vlaamse overheid besliste om werk te maken van bosuitbreiding. In het structuurplan Vlaanderen (1997) werd 10.000 ha nieuw bos voorzien tegen 2007. Hiervan zou er 400 ha in het Meetjesland komen. Er is dus veel gepland. De vraag is echter of er ook bijkomend bos geplant werd.
Bossen en cijfers
In het Meetjesland zijn er 2 gemeenten (Aalter en Knesselare) met meer dan 10% bos. In Sint-Laureins, Nevele, Assenede en Evergem is er minder dan 2% bos (zie grafiek).
De vraag naar meer bos is groot. Bossen zijn belangrijk voor heel wat planten- en diersoorten. Bossen hebben ook een positieve impact op de milieukwaliteit: ze zorgen voor zuurstof, maar ook voor minder fijn stof. Ze zijn ook belangrijk voor de mens om er in te wandelen, sporten, de hond uit te laten,… Bossen zorgen voor rust in ons drukke bestaan. We moeten er dan ook heel zorgvuldig mee omspringen. De aanwezigheid van honderden wandelaars in onder meer Het Leen, het Drongengoed of het kasteeldomein van Poeke bij mooie zondagen toont het belang van bossen aan. Tot slot kan bosbehoud en -uitbreiding ook een belangrijke bijdrage leveren aan de klimaatproblematiek. Bossen zijn namelijk in staat om heel wat koolstof op te slaan.
Gepland bos
Een bosuitbreidingsstudie in 2003 maakte de plannen voor bijkomend bos in het Meetjesland concreter. 11 bosuitbreidingsgebieden werden in het Meetjesland geselecteerd. Bij de opmaak van deze plannen was er niet alleen aandacht voor de wensen op vlak van ecologie, historiek en recreatie. Ook de haalbaarheid vanuit landbouwoogpunt werd grondig bestudeerd. In de tabel wordt een overzicht gegeven van de geplande bosuitbreiding. Zowel een streefoppervlakte effectieve bosuitbreiding als een voorstel voor bestemmingswijzigingen werd uitgewerkt. Er werden ook prioriteiten geformuleerd.
Tabel: de weerhouden gebieden voor bosuitbreiding in het Meetjesland (bron: Studie Bosuitbreiding Meetjesland, 2003, Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw en Aeolus bvba)
Geplant bos
Hoeveel bos is er nu, meer dan 5 jaar na deze studie, in de praktijk gerealiseerd? Een gedetailleerde bosuitbreidingsbarometer wordt niet bijgehouden. Door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) werd ons een overzicht gegeven van haar gerealiseerde projecten. 14 ha werd bebost in de omgeving van het Hooggoed. Een bijkomende omzetting van 15 ha akker en weiland naar bos is daar voorzien voor de komende jaren. In de omgeving van het Drongengoed is al 47 ha bebost; nog 23 ha bosuitbreiding is voorzien. Anderzijds werd daar wel ongeveer 12 ha bos hersteld naar heide. In de omgeving van Het Leen werd door de provincie ruim 10 ha bosuitbreiding gerealiseerd. Uit deze gegevens blijkt dat er de voorbije jaren wel degelijk werk gemaakt werd van bosuitbreiding. Maar de beoogde doelstelling van 400 ha nieuw bos werd zeker niet bereikt. De teller blijft voorlopig steken op ongeveer 100 ha.
Het beeld wordt nog minder rooskleurig wanneer we de evolutie van de hoeveelheid bos bekijken. Op de website van lokale statistieken van de Vlaamse overheid (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/lokale_statistieken.htm) kan de evolutie van het bodemgebruik in Vlaanderen per gemeente nagegaan worden. Tussen 1993 en 2007 nam het bosareaal in het Meetjesland met 42 ha af. Concreet betekent dit dat de bosuitbreidingsinitiatieven niet in staat waren om het verlies aan bos te compenseren. Vooral in Aalter en Kaprijke verdween er netto veel bos: in beide gemeentes ongeveer 20 ha. Wellicht zijn verkavelingen in bossen, respectievelijke Loveld en Scheutbos, hier vooral verantwoordelijk voor. De bebouwde oppervlakte nam in de periode 1993 tot 2007 in het Meetjesland toe met 1.740 ha en steeg hierbij van 10,2% tot 12,8%. Naast bos nam voornamelijk grasland (ongeveer 500 ha) en akker (ongeveer 900 ha) af. Het is dan ook noodzakelijk dat dringend werk gemaakt wordt van de bescherming van zonevreemd bos. Het Scheutbos is in het Meetjesland de belangrijkste prioriteit.
We kunnen dan ook concluderen dat het voorlopig nog niet gelukt is om een trendbreuk te realiseren in het Meetjesland. Ondanks alle inspanningen nam het bosareaal in onze bosarme regio verder af. We hopen dat de nieuwe Vlaamse regering de nodige inspanningen zal doen om deze trendbreuk wel te realiseren. In het regeerakkoord van de nieuwe Vlaamse regering is opgenomen dat het de intentie is om de beoogde uitbreiding van natuur en bos zoals voorzien in het Structuurplan Vlaanderen te realiseren. Verder wordt vooral gepleit voor stadsrandbossen. We hopen dat kersvers minister Schauvliege ook aandacht zal hebben voor bosuitbreiding in haar eigen Meetjesland.
