wandelpad aanwezig
De Moerkes: een vogel voor de kat of door het oog van de naald?
Met de naam ‘de Moerkes’ wordt een hooiland bedoeld gelegen in het noordelijk deel van Waarschoot. Zoals de naam reeds laat vermoeden, zijn de Moerkes waterrijke, venige gronden. Het weiland is iets lager gelegen dan de omgeving en is doorsneden door grachten en ‘dulfkes’. Bij veel mensen uit de buurt was dit hooiland vroeger bekend als een ideale schaatsplek tijdens de wintermaanden.
Historiek
Tijdens de inventarisatie van dit gebied voor de eerste versie van de biologische waarderingskaart (1978-1982) werden er zeggenvegetaties aangetroffen. Daarom kende men toen de karteringseenheid mc (grote zeggenvegetaties) toe. Vooral het voorkomen van moeraszegge, stijve zegge, scherpe zegge, tweerijige zegge waren belangrijk (Kuijken e.a. 1986). Echter ook hier sloegen de kwalen van de recente tijden toe: verdroging, vermesting,… In een poging om het weiland in cultuur te nemen werd in 1998 alles omgeploegd, bemest en ingezaaid met engels raaigras.
Sinds 1999 sloot de gemeente Waarschoot een beheerovereenkomst af met de eigenaar van de Moerkes en dit voor een oppervlakte van 2,6 ha. De overeenkomst hield in dat het bemesten werd gestaakt en dat er jaarlijks gemaaid wordt (met afvoer van het maaisel). Enkele natuurtechnische ingrepen werden uitgevoerd. Concreet zorgde men ervoor dat de grachten in de Moerkes niet meer konden afwateren in een grotere gracht aan de noordgrens van het gebied.
De toestand vandaag
Verdroging blijft, ondanks de natuurtechnische ingrepen, een feit: het gebied komt zelden onder water te staan tijdens de wintermaanden.
In de grachten komt waterviolier voor. Deze plant en de lichtbruine kleur van het sediment wijzen op het optreden van kwel. Kwel is aan de oppervlakte komen van water dat een tijdje door de grond liep. Een andere waterplant in de grachten is de middelste waterranonkel.
Het omploegen gebeurde nooit tot tegen de grachten, waardoor de vegetatie in een smalle strook langs de grachten bewaard bleef. Interessante plantensoorten die hier voorkomen zijn schildereprijs, egelboterbloem, blauw glidkruid, beekpugne, pijptorkruid, zomprus, zeegroene muur, moeraswalstro,… Typisch voor deze plantensoorten is dat ze continu met hun voeten in het water moeten staan. Dergelijke freatofyten moeten met hun wortels dus steeds feeling hebben met de grondwaterlaag.
De zeggenvegetaties beperken zich eveneens langs de grachten. Een algemene zegge in de Moerkes is oeverzegge. Deze soort zegge komt optimaal voor bij voedselrijke situaties en is dan ook wijd verbreid in heel Vlaanderen. Een andere soort zegge, namelijk de stijve zegge, zit duidelijk in de lift. In 2000 konden slecht 5 individuen worden opgespoord. Inventarisatie in het voorjaar van 2006 leidde tot een 20-tal individuele plantjes. Stijve zegge ontwikkelt zich ideaal onder matig voedselrijke condities (Weeda e.a. 1985). Een uitbreiding van deze soort is dan ook een eerste teken van een geleidelijke verschraling van het gebied. Heel leuk was de ontdekking van enkele plantjes blaaszegge en scherpe zegge in 2001. Tijdens een inventarisatie in het voorjaar van 2002 kon men een spectaculaire uitbreiding zien.
Deze zeggensoorten vormen zaden die gedurende lange tijd hun kiemkracht bewaren. Wanneer gunstige ecologische omstandigheden zich voordoen, kan kieming gebeuren. De forse uitbreiding van deze zeggen wijst op een nog grote aanwezige zaadvoorraad en op de hoge potenties van het gebied.Ook in de delen tussen de grachten is er een evolutie te zien. In 1998 waren dit monotone vegetaties van engels raaigras. Engels raaigras is een sterk glanzend donkergroen gras dat wordt ingezaaid door landbouwers om het te gebruiken als voedergewas. In het volgende vegetatieseizoen was er een dominantie van gestreepte witbol en werden er vrij veel paardebloemen geconstateerd. In 2001 was de gestreepte witbol hoofdzakelijk beperkt tot de buitenkanten van het gebied.
Dominante plantensoorten zijn nu kruipende boterbloem, mannagras en ruw beemdgras. Een uitbreiding van pinksterbloem, echte koekoeksbloem, watertorkruid, pijptorkruid, zomprus,… is waar te nemen. Ook deze hierboven geschetste evolutie duidt op een geleidelijke verschraling.De Moerkes blijken een grote aantrekkingskracht te hebben op de watersnip. Deze soort is vooral waar te nemen gedurende de herfst. De aanwezigheid van 20 tot 30 individuen vormt geen uitzondering in die tijd van het jaar. Verder verzamelen blauwe reiger, wilde eend, meerkoet, waterhoen en boerenzwaluw regelmatig hun kostje in dit gebied. Gewone pad en bruine kikker gebruiken de grachten als afzetplaats van hun eitjes.
Beheer
De delen gelegen tussen de grachten werden tot nu toe slechts 1 keer per jaar gemaaid met afvoer van het maaisel. De dominante plantensoorten wijzen echter nog op vrij voedselrijke omstandigheden. Het zou dan ook geen overbodige luxe zijn om 2 keer per jaar te maaien. De vegetatie langs de grachten is tot nu ongemaaid gebleven. Toch lijkt het aan te raden om 1 keer per jaar (najaar) te maaien.
Het Regionaal Landschap Meetjesland heeft ondertussen ook twee poelen uitgegraven.
Referenties
Kuijken E., Stieperaere H. & Hoffmann M. (1986). Biologische Waarderingskaart van Belgiƫ, verklarende tekst bij de kaartbladen 5 en 13
Weeda E.J., Westra R., Westra C. & Westra T. (1985). Nederlandse ecologische flora. Wilde planten en hun relaties
(Artikel: Andy Van Kerckvoorde)
Praktisch
- Toegang: via einde Jagerpad ter hoogte van nummer 77 (Simoenstede)
- Parkeren: beperkt mogelijk langs de openbare weg
- Wandelen:
– Op het vlonderpad tot aan de kijkwand, niet mogelijk verder in het gebied zelf
– Combineer je uitstap met een wandeling in de buurt, suggesties zie verderop bij ‘Strek de benen’
– Begeleide wandelingen op aanvraag bij Natuurpunt Waarschoot of de gemeente Lievegem
– Honden welkom aan de leiband - Fietsen:
– Niet toegestaan in het gebied
– Het gebied ligt vlakbij fietsknooppunt 3
Respecteer de natuur en onze algemene toegangsregels
Ontdek dit gebied met een ervaren natuurgids
Boek met je vereniging, school of vrienden persoonlijke begeleiding op maat, aangepast aan het tempo en de interesses van de groep.
Lees meerĀ over onze natuurgidsenwerking.
Strek de benen!
Ontdek dit natuurgebied te voet of met de fiets. Klik op de routes hieronder en ontdek de omgeving. Je kan er ook gratis gps-tracks downloaden.
Wil je nog andere natuurgebieden ontdekken? www.npmeetjesland.be/fietsenwandel
Help de Moerkes / Kloosterbossen
Dankzij jouw steun kan dit natuurgebied verder ontwikkeld en beschermd worden. Je krijgt een fiscaal attest vanaf een bedrag van 40 euro, waarmee je tot 45% van het bedrag kan terugkrijgen via je belastingen.
Contact
Gemeente Lievegem
Dienst Omgeving
Dreef 20, 9930 Lievegem
09 396 23 00
omgeving@lievegem.be
www.lievegem.be
Natuurpunt Lievegem kern Waarschoot
waarschoot@NPMeetjesland.be
laatste update van deze pagina: november 2024
